Rosalyn van MoorselaarAls je vandaag de dag op IJsland vakantie viert, kan je overal in de horeca terecht voor Europese gerechten. Vaak kiezen de koks voor een Scandinavisch tintje. Vis is populair en ook schapenvlees staat regelmatig op het menu. Maar ook een hamburger met een frietje is een optie, al kan dat niet meer bij McDonalds. De keten heeft zich teruggetrokken van het eiland na de financiële crisis in 2008.
Lekker eten op IJsland is dus geen probleem momenteel. In vroegere tijden werd de traditionele IJslandse keuken door de weinige bezoekers die het eiland aandeden nog wel eens gruwelijk en weerzinwekkend van smaak genoemd. Nu verschillen smaken nu eenmaal, maar het is ook een feit dat op IJsland het niet eenvoudig was om voedsel te bemachtigen. Om die reden kwamen er zaken op het menu te staan waar elders niet zo snel over zou worden nagedacht. Nog steeds eten de IJslanders af een toe een aantal van de gerechten die hier onder staan. Mocht je over een sterke maag beschikken, dan kun je dat wellicht ook eens proberen.
Inhoudsopgave
Ontbijt en lunch
Een modern ontbijt bestaat op IJsland vooral uit zuivelproducten, ontbijtgranen en (rogge-)brood. De zuivelproducten zijn daarbij typisch IJslands: skyrr en surmjolk. Dat is magere yoghurt op smaak gemaakt met bijvoorbeeld bosbessen of bruine suiker. Op het brood dient kaas, honing of vleeswaren als beleg. Bij het ontbijt wordt naar behoefte koffie of thee gedronken.
De lunch lijkt erg op het ontbijt, maar is uitgebreider, vaak met een kom gevulde soep. Als er wordt uitgepakt, komen echte pannenkoeken op tafel met slagroom en rabarberjam en kan er naar hartenlust worden gesnoept.
10 x typisch eten op IJsland
Wat eten ze op IJsland nu eigenlijk? Wij zochten het voor je uit. Hieronder volgen 10 traditionele gerechten op IJsland.
1. Hákarl
Dit is wellicht het gerecht dat ervoor heeft gezorgd dat de IJslandse keuken letterlijk in een kwalijke reuk staat. De Groenlandse haai leeft in de diepe wateren rond IJsland. Er wordt niet meer specifiek op gejaagd zoals vroeger maar af en toe wordt deze als bijvangst opgevist. Er zitten stoffen in het vlees die giftig zijn voor de mens. Om de haai eetbaar te maken, wordt deze eerst 4 maanden onder de grond bewaard en dan voor onbepaalde tijd gedroogd. De IJslanders noemen het een pittig gerecht. Sommige Europeanen die het hebben gegeten zeggen dat de geur (ammoniak) nog erger is dan de smaak die alleen als rottend vlees kan worden omschreven.
2. Svid
Schapen zijn er op IJsland altijd meer geweest dan mensen, sinds de eerste kolonisten zich vestigden op het eiland. In de daaropvolgende eeuwen kon er niets verspild worden van dit dier. Svid wordt nog steeds gegeten en wordt nu beschouwd als een lekkernij. Het is een halve schapenkop waarvan het haar wordt verwijderd, voordat deze de oven ingaat. De hersenen worden niet meegebakken, maar de ogen wel. Stel je voor dat deze lekkernij op jouw bord belandt.
3. Papegaaiduikers
Deze vrolijk gekleurde visetende vogels komen met miljoenen voor op IJsland. Tijdens het nestseizoen vangen ze hun vis in de rijke wateren rond het eiland. Het is derhalve niet onlogisch dat ze op de menukaart terecht zijn gekomen. Vandaag de dag zijn er quota voor de vangst, omdat ook de papegaaiduikers in aantal afnemen. Het is de vraag of je een dergelijk dier überhaupt op je bord wil hebben. Wie zich er wel eens aan heeft gewaagd, spreekt over een tegenvallende smaak. Het vlees van de papegaaiduiker is donker en lijkt eerder op wild dan gevogelte. De smaak is bitter en lijkt het meest op lever. Waarschijnlijk is dit ten gevolge van het dieet van de vogel.
4. Walvis
Sinds 2006 is het weer beperkt mogelijk om te jagen op walvis. Dat gebeurt door de IJslanders met name op de dwergvinvis. Alles wordt gebruikt van de vangst en het vlees wordt als specialiteit gegeten. Inmiddels wordt door de IJslandse autoriteiten sterk af bevolen om vlees van walvissen, haaien of roggen te eten. Daarbij gaat het om bescherming van de natuur. Toeristen bestellen uit nieuwsgierigheid nog wel eens walvis bij het diner. De smaak schijnt beslist niet mee te vallen en wellicht dat deze optie binnenkort zal verdwijnen. Volgens WWF behoren walvissen nog steeds tot de bedreigde diersoorten. Een prima reden om dit gerecht over te slaan.
5. Hangikjöt
Met dit gerecht kan je niet de mist ingaan. Het is gerookt vlees van paard, schaap of lam. Op IJsland komen geen runderen voor, dus alle traditionele vleesgerechten bestaan in principe uit schaap of paard. Hangikjöt wordt gegeten met aardappelen en erwten. Er hoort een béchamelsaus overheen. Gewoon stevig en lekker voedsel dat je bijna overal kan bestellen in de horeca.
6. Blódmör
Bloedpudding is de letterlijke vertaling en dat klopt ook wel. In een schapenmaag worden schapenbloed, meel, niervet en kruiden gemengd. Het geheel wordt daarna gebakken. Het is wellicht moeilijk voor te stellen, maar dit gerecht werd vooral gemaakt in gebieden waar geen tarwe of ander graan kon groeien. Het was daarmee een broodvervanger voor de arme IJslander.
7. Lifrarpylsa
Ook Lifrarpylsa is begonnen als armeluisvoedsel. Het lijkt wel wat op bloedpudding, maar de basis is schapenlever. Die wordt met kruiden tot worst verwerkt. Lifrarpylsa Is vandaag de dag een zeer populair gerecht op IJsland. Het wordt warm met aardappelen gegeten maar ook koud uit het handje.
8. Kjotsupa
Wellicht dat je in de bovenstaande gerechten de groente hebt gemist. Die gaat namelijk allemaal in de Kjotsupa. Deze soep bevat lamsvlees en groente. Maar ieder IJslands gezin bepaalt zelf welke groente. Dat heeft uiteraard te maken met het verleden toen groente zeer zeldzaam en kostbaar was op het eiland. Ongeacht de soort groente waarop men de hand kon leggen, ging deze meteen in de Kjotsupa.
9. Ábrystir
Tegenwoordig kan je ook Ábrystir geserveerd krijgen van koeienmelk, maar het originele recept noemt schapenmelk. Het is een simpele pudding die op smaak wordt gebracht met suiker en kaneel. Het lijkt wel op griesmeelpudding met een extra volle smaak. Een gerecht dat ook beslist vult.
10. Hardfiskur
De meeste vissoorten kunnen jarenlang bewaard worden door ze zorgvuldig te drogen. Het vlees wordt dan echter ook zo hard dat het niet meteen geschikt is voor consumptie. Deze stokvis moet net zolang geslagen worden totdat deze weer zacht en kruimelig is. Met een laagje boter erover heen schijnt het dan een lekkernij te zijn.
Gebak op IJsland
Soberheid is troef op IJsland en dat geldt ook voor gebak. Hjónabandssæla is een eenvoudige taart die makkelijk is te bakken. Het kan feestelijk gemaakt worden door er slagroom en fruit (op IJsland in het verleden heel bijzonder) op te doen. Als je ooit een bruiloft op het eiland zou meemaken, is de kans groot dat je deze traktatie bij de koffie krijgt.
Drinken op IJsland
Het bekendste sterke drankje op IJsland heet Brennivin. Het wordt gestookt met aardappelen en is vergelijkbaar met wodka, ook door het alcoholpercentage van bijna 40%. Bier wordt ook op diverse plaatsen gebrouwen en is overal verkrijgbaar, net als geïmporteerde wijn. Er is gedurende een aantal jaren een alcoholverbod geweest op het eiland omdat alcoholisme een probleem was en is. Een dergelijk verbod bleek echter onhoudbaar.
Met kerst eten op IJsland
Voor IJslanders was vlees vaak een luxe. Tijdens het kerstmaal draait het dan ook vooral om een lap vlees als basis voor het diner. Hierbij horen aardappels en alle groente en vruchten die beschikbaar zijn. Nu de IJslanders minder moeite hoeven doen voor hun eten profiteren ze daar rond de feestdagen dan ook van. Vanaf midden november is het gebruikelijk om familie en kennissen uit te nodigen voor een feestmaal. Daar staan dan zowel traditionele als moderne gerechten op tafel.
Bekijk ook: Vakantie IJsland, het land van ijs en vuur: 10 mooie bezienswaardigheden
Tja, ik wil heel graag naar IJsland toe. Maar niet echt voor het eten geloof ik… Papegaaiduikers, walvis en haai zou ik al nooit eten. Zijn veel te mooie en indrukwekkende beesten! Als ze niet beschermd zouden moeten worden was het een ander verhaal.
Wat leuk om je verjaardag in Ijsland te kunnen vieren. Alsnog proficiat.
Het ontbijt spreekt me direct al aan.
En dat dessert ohohoh.
IJsland heeft precies wel een heel specifieke keuken.
Ik had geen idee dat er ooit een alcoholverbod was in Ijsland.
Het ziet er smakelijk uit. Etenswaren op brood, klinkt wel simpel. Soep bij de lunch lijk me erg lekker. En de Ijlanse keuken kende ik nog niet. En van vis hou ik niet echt eigenlijk. Wel duidelijk omschreven. Een recept met koeienmelk lijk mij erg lekker
Wat een ontzettend leuk artikel! Ik heb in 2019 een rondreis door IJsland gemaakt, maar vrij weinig ‘echt’ IJslands gegeten. In Reykjavik hebben we wel fantastisch gedineerd, was ontzettend lekker!
Ijsland lijkt mij een mooie land, maar de keuken sla ik denk ik over. Ik hou totaal niet van vis. En ik moet er niet aan denken om zo’n schattig papegaaiduiker of walvis te eten!
Superfijn artikel. Leuk om te lezen en weten. Sommige gerechten zou ik niet aandurven. Het is een kwestie van gewoonte natuurlijk.
War een interessant artikel. Al denk ik dat de soberheid van het Ijslandse eten niet helemaal aan mij besteed is. En dat schapenkopje… brrr… daar kreeg ik de kriebels van. Het gebak zag er ondanks zijn soberheid wel lekker uit.