Rosalyn van MoorselaarIn Zweden is er van alles te doen, maar hoe zit het met het Zweedse eten? In het moderne Zweden is de wereldkeuken net zo vertegenwoordigd als elders in Europa. Uiteraard zijn er ook nog gerechten die je best typisch Zweeds mag noemen of op het minst Scandinavisch. Daarom hebben we in dit artikel 10 typisch Zweedse gerechten verzameld.
Inhoudsopgave
10 typisch Zweedse gerechten
Tot het begin van de 19e eeuw was Zweden machtig. In de keuken werden er derhalve ook zaken gegeten die overgenomen waren uit centraal Europa. Maar het eten voor het ‘gewone’ volk werd ook grotendeels bepaald door het klimaat en de natuur. De winters in Zweden zijn lang en koud. In de zomer moest derhalve zoveel mogelijk verzameld worden voor die zware tijd. Veel voedsel werd dan ook gedroogd, gerookt of ingemaakt. Dat is nog steeds traditie. Gedurende de zomer is er van alles te halen in de rijke natuur in de vorm van groente, fruit (vooral bessen) en kruiden. Iets later staat het land vol met paddestoelen er is derhalve voldoende variatie voor op je bord.
1. Köttbullar
Dankzij IKEA kent vrijwel de hele wereld de Zweedse gehaktballetjes. Toch zal dit echt Zweedse gerecht vaak anders smaken dan je bent gewent bij de meubelgroothandel. Iedere kok heeft een eigen wijze om deze lekkernij te maken. De basis-ingrediënten zijn gehakt, gesnipperde uien en een kruidenmix: ‘Allroundkrydda, en die laatste geeft de smaak aan het gehakt maar er is geen vaste samenstelling. De Zweden zijn trots op het product en dat betekent ook dat je het vrijwel overal in een restaurant kan bestellen, maar ook in kraampjes langs de weg. Traditioneel eet je de Kötbullar met gekookte aardappels of puree en cranberry’s.
2. Surströmming
Je bent in Scandinavië en dan hoort gefermenteerde vis er ook gewoon bij. De Zweden doen dan weer iets anders dan bij de buren. Haring wordt samen met aardappels en uien in een conservenblik gestopt. De Zweden vinden het eindproduct het lekkerst als het blik bol staat van de vrijgekomen gassen. Een dergelijk blik is ook niet eenvoudig te openen. Toeristen wordt aangeraden om een blik alleen buiten of onder water te openen. De geur die eruit komt is hoogstwaarschijnlijk smeriger dan wat je ooit hebt geroken en nog erger dan de smaak. Als je het toch gaat proeven, kies dan aardappelen als bijgerecht of doe het op vers witbrood.
3. Korv
De hotdog is erg populair in heel Scandinavië en in Zweden noem je die korv. Het is een echte snack die je als tussendoortje kan nemen, maar ook als avondeten goed vult. In Zweden hoort er eigenlijk kaas in de worst, maar spek of bacon kom je ook overal tegen. Een wat groter tankstation heeft ook altijd korv in het assortiment. Het worstje gaat in een witte of bruine boterham en je mag zelf de mosterd en/of ketchup toevoegen. Een goede manier om de lekkere trek weg te werken. Körv mag dus ook niet ontbreken aan dit lijstje typisch Zweedse gerechten.
4. Ärtsoppa & Pannkakor
Erwtensoep en pannenkoeken zouden wij dit noemen. In het verleden werd dit gerecht alleen op donderdag gegeten. Toen Zweden nog katholiek was, moest er vrijdag vaak gevast worden. Ärtsoppa & Pannkakor was dan een goed manier om je daarop voor te bereiden. De erwtensoep lijkt best veel op de Nederlandse versie. Het vlees is echter vooral stukjes gezouten varkensvlees. Om het nog pittiger te maken gaat er flink was mosterd in de soep. De pannenkoeken worden voorzien van een dikke laag jam. Zo krijg je je maag wel gevuld.
5. Gravad lax
Eigenlijk is dit geen hoofdgerecht in Zweden, maar het is wel erg lekker en daarom staat het ook in dit lijstje met typisch Zweedse gerechten. Het is ook een heel simpel Zweeds gerecht. Dunne plakjes zalm worden gemarineerd en dan rauw gegeten op witbrood. Er wordt hoogstens nog een vleugje mosterd en wat dille toegevoegd. Dit gerecht kan je ook zonder brood of toastje eten, als voorafje dan wel als borrelhapje.
6. Pyttipanna
Op zoek naar een simpel eenpansgerecht? Eenvoudiger Zweeds eten dan Pyttipanna bestaat waarschijnlijk niet. Dit is een combinatie van kleine stukjes aardappel, gesnipperde uien en stukjes vlees. In plaats van vlees kan je ook kiezen voor ham of worst. Wil je het jezelf nog makkelijker maken? Iedere supermarkt in Zweden verkoopt dit gerecht uit de diepvries. Dan kan je ook nog eens kiezen uit diverse soorten.
6. Janssons Frestelse
Van ansjovis moet je houden en dan doen de Zweden zeker. Janssons Frestelse is een gerecht dat op feestdagen regelmatig op tafel staat. De ansjovis wordt met uien in een ovenschaal gedaan met flink wat kookroom en boter. Aardappels worden tot frietjes gesneden en daarmee wordt de schotel afgedekt, nog wat paneermeel eroverheen en dan gaat de schotel de oven in totdat deze goudbruin is. Een van die typisch Zweedse gerechten voor de Zweden-kenner.
7. Sill
Je mag sill ook gewoon haring noemen, maar de Zweden eten die niet zoals dat in Nederland gebeurt. Haringen worden namelijk op diverse manieren gemarineerd. Dat kan met mayonaise, mosterd, dille, maar ook roomsaus. Het is dus beslist niet beperkt tot tomatensaus zoals bij ons. De vis gaat 24 uur in de koelkast en wordt dan vaak op brood of toast gegeten. Hierbij horen gekookte eieren. Derhalve ook een gerecht dat je maag goed zal vullen.
8. Toast Skagen
Als je van garnalen houdt, moet je dit gerecht zeker een keer proberen. Het is in feite een garnalencocktail op geroosterd wittebrood. In Zweden is het een voorgerecht, maar ook een typische lunch. Het gaat daarbij vooral om de garnalen die extra lekker worden gemaakt met mayonaise en andere smaakjes. Voor 4 boterhammen gebruik je 700 gram garnalen. Vergelijk dat maar eens met de garnalencocktails die je in een Nederlands restaurant krijgt.
9. Knäckebröd
Knäckebröd maakt vast onderdeel uit van de Zweedse keuken. De gemiddelde Zweed eet 5,5 kilo knäckebröd per jaar. Letterlijk betekent het afbreekbrood. In het verleden werden er ronde broden gebakken met een gat in het midden. Deze broden werden in de keuken opgehangen en iedereen kon er naar behoefte een stuk afbreken. De basis voor deze soort brood is tarwe en het blijft erg lang goed. Echt veel smaak zit er niet aan dit soort brood, maar met een variatie aan beleg, kan je er wat van maken.
10. Smörgåsbord
Eigenlijk is smörgåsbord geen gerecht maar een buffet. Het betekent letterlijk boterhammentafel en het is een feest om er eentje bij te wonen. Tot het buffet behoren allerlei vissoorten, krab, garnalen, maar ook vlees zoals dat van een rendier en bijvoorbeeld gehaktballetjes. Sommige gerechten zijn koud en andere warm. Tot de bijgerechten horen aardappelen, salades, ei en kaas. De Zweden noemen het eindproduct een taart waarbij vele zaken worden gecombineerd tussen aan aantal boterhammen. Zo leer je wat je echt lekker vindt.
Ontbijt in Zweden
Het zal je niet verbazen dat knäckebröd op de ontbijttafel te vinden is. Daarbij kan je kiezen uit zowel pittig als zoet beleg. Zeker in de winter hoort daar vaak een flink bord met ontbijtgranen bij en wat goede vetten zoals die in vis zijn te vinden. De Zweed drinkt koffie bij zijn ontbijt.
Hoe laat eten ze in Zweden?
Ben jij er wel aan toe om die typisch Zweedse gerechten te proeven, dan wil je natuurlijk weten hoe laat je kunt aanschuiven. De tijden voor de lunch en het diner zijn vergelijkbaar met die bij ons. Lunch en diner lijken ook op elkaar in Zweden. Er hoort minimaal een warm gerecht bij en zowel de lunch als het diner bestaan uit meerdere gerechten. In de winter worden extra eiwitten en koolhydraten gebruikt.
Drinken in Zweden
Zweden behoort tot de wodka-belt, een gebied in het noorden van Europa waar alcoholverslaving nog steeds een groot probleem is. De alcoholverkoop wordt door de overheid gereguleerd. Brânvinn is de plaatselijke wodka, gestook met graan en aardappelen. De prijs van sterke drank in Zweden is erg hoog. Bier en frisdrank zijn ook overal te koop. Het Zweedse drinkwater is van uitstekende kwaliteit. Het is zelfs mogelijk om water uit beekjes en meertjes te drinken als je meer naar het noorden gaat, informeer hier altijd wel naar!
Gebak in Zweden
Er zijn twee typisch Zweedse lekkernijen: Selma en kanelbullar. Selma is een soort tarwebroodje dat vroeger zonder toevoeging werd gegeten. Tegenwoordig wordt het broodje uitgehold en dan gevuld met amandelspijs. Daarbovenop komt een flinke toef slagroom. De geur van kaneelbroodjes, in het land zelf kanelbulle genoemd, kom je overal tegen in Zweden. Deze lekkernij met veel kaneel en boter is warm heerlijk bij een grote mok koffie of thee. Ook elders in Europa zie je deze broodjes steeds vaker.
Typisch Zweedse gerechten met kerst
De kerstviering in Zweden begint op 13 december, dat is de dag van Sankta Lucia. Omdat Zweden praktisch geheel protestants is, noemt met dit ook wel het feest van het licht. Vroeger werd Lucia traditioneel uitgebeeld door een blondine, gekleed in wit. In het geëmancipeerde Zweden is dat inmiddels verleden tijd. De kerstdagen zijn een feest voor het gezin of met familieleden. Dit is de tijd voor smörgåsbord aangevuld met een aantal zoete lekkernijen. Hiermee wordt ook herinnerd aan de tijd dat Zweden arm was en het eten eenvoudig, ook tijdens de kerst.
Ik kwijl alleen al bij die lekkere zalm, leuke recepten zijn dit!
Erg mooi en behoorlijk compleet overzicht. Klopt allemaal prima. Alleen de maaltijden met kerst mogen nog wat worden uitgebreid. Lucia is inderdaad voorafgaand aan kerst, maar met kerst is er ook weer een rijk buffet, waar dit keer de julskinka (kerstham) centraal staat. Leuk om ook nog wat feesten zoals midsommar en het kreeftenfeest in augustus toe te voegen. Deze feesten staan altijd in het teken van lekker en vooral samen eten.